DİŞLƏRİ QICAMAQ VƏ YA BRUKSİZM
Əhalinin təxminən 8-10%-ində diş qıcama kimi tanınan bruksizmə rast gəlinir. Diş qıcama bruksizmin simptomlarından biri olmasına baxmayaraq, əsasən çənə sıxılması ilə müşahidə olunur.
Bruksizmin iki növü var. Yuxu bruksizmi gecələr müşahidə olunur və dişləri qıcamaq və çənələri sıxmaqla xarakterizə olunur. Ayıq bruksizmdə qıcamaq olmur, lakin çənələrin qeyri-iradi sıxılması olur.
Hansı növü mövcud olursa olsun, davam edən diş qıcama və bruksizmin nəticələri aşağıdakılardır.
· Çənələrdə ağrılar, narahatlıq və hərəkətin məhdudlaşması
· Sürtülmüş və zədələnmiş dişlər
· Sınmış dişlər
· Baş ağrıları
· Qulaq ağrıları
Hərçənd ki hər kəsdə rast gəlinə bilər, bruksizm əsasən 25-45 yaş aralığında daha sıx müşahidə olunur.
İNSANLAR DİŞLƏRİNİ NİYƏ QICAYIR?
Dişləri qıcamağın bir çox səbəbləri var, amma əsas səbəblərdən birinin stress və narahatlıq olduğu düşünülür. Bu səbəbdən də bruksizm gənclərdə və orta yaşlı insanlarda daha sıx rast gəlinir.
Obstruktiv yuxu apnesi bruksizmin başqa bir səbəbi ola bilər. Yuxu bruksizmi tez -tez dərin yuxu epizodları zamanı və xüsusən narahatlıq və ya stimul səbəbiylə meydana gəlir, buna görə də yuxu pozğunluğunun göstəricisi ola bilər. Yenə də əsas simptomlardan biri yatarkən dişlərin qıcanmasıdır.
Nəhayət, dərmanlar, narkotik istifadəsi və ya xroniki xəstəliklər bruksizmin səbəbləri ola bilər. Bəzi antidepressantlar, həmçinin kokain və ekstasi kimi dərmanlar, həm oyaq, həm də yuxuda dişlərin qıcanmasına səbəb ola bilər. Parkinson xəstəliyi, depressiya və təşviş pozuntuları da bruksizmə gətirib çıxaran faktor ola bilər.
DİŞ QICAMAĞA NECƏ SON QOYMAQ OLAR?
Diş qıcamağın necə dayandırılacağına dair xüsusi bir müalicə yoxdur, çünki bu, adətən başqa bir vəziyyətin əlaməti olur. Buna baxmayaraq bruksizmi azaltmaq və ya ən azından idarə etmək yolları var.
Qoruyucu kappalar bruksizmlə mübarizədə təsirli bir yol ola bilər. Bunlar səbəbləri aradan qaldırmasa da, dişlərə olan ziyanı azaldır. Stresin, narahatlığın və ya depressiyanın dişlərin qıcanmasının səbəbi ola biləcəyinə inanılırsa, idraki davranış terapiyası (CBT) kimi ənənəvi üsullar təsirli ola bilər.
Nəhayət, bir çox hallarda olduğu kimi, mümkün qədər sağlam olmaq bruksizmi azalda və ya minimuma endirə bilər. Məsələn, siqareti atmaq və/və ya spirtli içki qəbulunu azaltmaq kömək edə bilər.